Ultimo Cumaei venit iam carminis aetas:
Magnus ab tntegro saeclorum nascitur ordo.
Virgilius, Ecloga IV
Hodie scietis, quia veniet Domlnus et salvabit
nos et mane videbitls gloriom etus.
Miss(ale] Rom[anum], in vigil[la.]
Nat[ivitatis] Dom[ini]
A Jezus im odpowiedział: Ojciec mój
aż dotąd pracuje i ja pracuję.
(Ew. św. Jana, rozdz. V, v. 17)
Za dni Cezara, poprzedzających wielki dzień Chrystusa, świat starożytny był
doszedł do ostatnich wyników htetorttrswoie} - w religii do zupełnego zwątpienia
- w filozofii do zupełnego obalenia zasad polyteizmu. Augur śmiał się z augura -
a grecki sofista z samego siebie. Krytyka rozumu zniszczyła wszelką wiarę dawna,
wszelkie życie żywiące śród Ludów, a nic równie żywotnego lub żywotniej szego na
to miejsce nie postawiła. Gdzie tylko spojrzeć, w świecie ducha ruiny, swawola,
rozstrój - quot capita, tot sensus. - Epikureizm, Stoicyzm, Platoniam
przechadzały się jak mary po owdowiałych piersiach Ludzkości. Z tylu wojen,
proskrypcji, rewolucji wielkie znużenie było się zostało w sercach - wszystkie
wiary polityczne spełzły na niczym; i plebejanin Mariusz, i patrycjusz Sylla nie
zdołali urzeczywistnić myśli swoich - choć niesłychanym krwi ludzkiej rozlewem,
gwałtami, niesprawiedliwością, terroryzmem starali się dawnego i znikającego
porządku kształty raz jeszcze z przeszłości wywołać i żywą teraźniejszością
uczynić! - Śmierć tylko śmiercią wprowadzać można - jedno życie tylko nie broni
się rzezią - nie wtłacza się na karki ludzkie jarzmem - ale żywotnie wstępuje w
serce ludzkości" stawiając, a nie niszcząc, kochając, a nie każą"' zabijać.
Wszyscy ci Wielcy czy zatraciciele, czy odnowiciele z ostatnich czasów Rzymu
jedną cechę na sobie noszą - pragną nieznośną postać rzeczy odmienić, ale nie
wiedzą, ku czemu dąży Historia Świata. - Jedni trzymają się podania Grakków i
chcą demokracji - drudzy wierzą jeszcze w bogi Many Appiuszów i marzą o
arystokratycznej Rzeczypospolitej. - Takim marzeniem obłąkany Brutus ojca
własnego, największego ze śmiertelnych przed Napoleonem, zamorduje i nazwie to
cnotą, a konając, zwątpi o sobie, o ojczyźnie i bogach, i krzyknie: "Cnota jest
także złudzeniem!" - Dusza zabijającego się Brutusa to najprawdziwszy obraz
duszy świata całego naonczas. Słabość, niepewność, gorączkowa żądza czegoś
lepszego i gorączkowe przerażenie po każdym czynie dokonanym, który do pożądanej
.:: top ::.
Copyright krasinski.kulturalna.com
Wydawca: Olsztyńskie Towarzystwo Inicjatyw Kulturalnych - Kulturalna Polska współpraca • autorzy • kontakt